Trong nhiều năm, xe điện đã là biểu tượng của tham vọng về khí hậu – được các chính phủ, nhà sản xuất ô tô và những người ủng hộ môi trường quảng bá như tương lai của giao thông bền vững.
Nhưng hành trình điện khí hóa không diễn ra đồng đều. Trong khi doanh số bán xe điện tăng vọt trên toàn cầu, nhiều quốc gia vẫn đang chật vật với tỉ lệ sử dụng xe điện thấp, phải đối mặt với những rào cản từ giá xe cao đến cơ sở hạ tầng sạc không đầy đủ.
Trong bối cảnh này, Na Uy đã đạt được một cột mốc đáng kinh ngạc khi trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới có gần 100% xe mới bán ra trong năm 2024 là xe điện.
Thành tựu này không chỉ là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược của quốc gia Bắc Âu mà còn là bài học quý giá về cách thúc đẩy chuyển đổi năng lượng trong lĩnh vực giao thông.
Theo số liệu từ Cơ quan Thông tin Đường bộ Na Uy (OFV), trong năm 2024, 88.9% xe mới bán ra tại Na Uy là xe chạy hoàn toàn bằng điện, tăng đáng kể so với con số 82.4% của năm trước đó.
Mục tiêu của quốc gia vùng Scandinavia là tất cả xe mới bán ra vào năm 2025 sẽ là xe điện, và quốc gia này đang tiến rất gần đến mục tiêu đó.
Các thương hiệu hàng đầu dẫn đầu sự chuyển dịch này là Tesla, Volkswagen và Toyota. Xe điện Trung Quốc cũng đang dần chiếm lĩnh thị trường, hiện chiếm khoảng 10% thị phần.
Ảnh minh họa.
Theo bà Christina Bu từ Hiệp hội Xe điện Na Uy, Na Uy đang trên đà trở thành quốc gia đầu tiên mà xe chạy bằng xăng và dầu diesel gần như biến mất khỏi doanh số bán xe mới.
Kết quả này phần lớn là do chính sách đánh thuế nặng đối với xe chạy bằng xăng và dầu diesel truyền thống của quốc gia này, trong khi lại dành cho các mẫu xe điện những ưu đãi đáng kể.
Mặc dù một số loại thuế đối với xe điện đã được áp dụng trở lại vào năm 2023, nhưng chính sách khuyến khích xe điện thay vì xe động cơ đốt trong vẫn được duy trì ổn định ở Na Uy bất chấp những thay đổi về chính phủ nắm quyền.
Bà Bu chỉ ra rằng sự nhất quán trong chính sách là yếu tố then chốt giúp người tiêu dùng tin tưởng và chuyển đổi sang xe điện.
Một lợi thế độc đáo của Na Uy là không có ngành công nghiệp sản xuất ô tô nội địa. Theo ông Ulf Tore Hekneby từ Harald A. Moeller, nhà nhập khẩu ô tô lớn nhất Na Uy, điều này giúp chính phủ dễ dàng áp dụng các chính sách ưu tiên xe điện mà không gặp phải sự phản đối từ các nhóm lợi ích trong ngành ô tô.
Thay vì cấm hoàn toàn xe chạy xăng và dầu diesel, Na Uy tập trung vào khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn phương tiện thông qua các ưu đãi tài chính.
Theo Quốc vụ khanh Giao thông Vận tải Na Uy Cecilie Knibe Kroglund, chìa khóa nằm ở việc xây dựng một gói ưu đãi rộng rãi và duy trì nó trong dài hạn – nhưng không phải ai cũng chuyển sang dùng xe điện.
Ông Hekneby cho biết các công ty cho thuê xe vẫn tiếp tục mua xe chạy xăng và dầu diesel, chủ yếu để đáp ứng nhu cầu của khách du lịch chưa quen thuộc với xe điện.
Ông Anders Kleve Svela từ Circle K, nhà bán lẻ nhiên liệu lớn nhất Na Uy, cho biết đơn vị này đang dần thay thế các trạm xăng bằng các trạm sạc xe điện. Ông kỳ vọng trong vòng 3 năm tới, số lượng trạm sạc sẽ tương đương với số lượng trạm xăng.
Mặc dù tỉ lệ sử dụng xe điện tiếp tục tăng, nhưng tài xế ở Na Uy vẫn phải đối mặt với những thách thức nhỏ vào mùa đông, chẳng hạn như thời gian sạc pin lâu hơn do thời tiết lạnh.
Tóm lại, thành công của Na Uy trong việc thúc đẩy xe điện là kết quả của sự kết hợp giữa chính sách thông minh, ưu đãi tài chính và sự thay đổi trong tư duy của người tiêu dùng.
Mô hình này cung cấp một ví dụ điển hình cho các quốc gia khác đang tìm cách chuyển đổi sang các phương tiện giao thông bền vững hơn.
Với tốc độ hiện tại, Na Uy không chỉ đang dẫn đầu mà còn đang định hình tương lai của giao thông bền vững toàn cầu.
Minh Đức (Theo Ecoportal, Barents Observer)
