Du lịch Thủ đô trước “rào cản vô hình” từ ô nhiễm không khí

Môi trường chi phối hành trình du khách

Những ngày gần đây, bầu trời Hà Nội hiếm khi giữ được sắc xanh quen thuộc. Thay vào đó là một lớp “sương” xám đục lơ lửng, bao trùm không gian đô thị, tạo cảm giác ngột ngạt và khó thở.

Khác với sương mù tự nhiên, đây là lớp bụi mịn PM2.5 tích tụ dày đặc, thứ ô nhiễm vô hình nhưng nguy hiểm, đang đẩy Thủ đô liên tiếp vào nhóm các thành phố có chất lượng không khí tệ nhất thế giới.

Theo các chuyên gia, tình trạng này xuất phát từ nhiều nguồn phát thải chồng lấn, trong đó chủ yếu là hoạt động sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải, nông nghiệp, tình trạng đốt rác thải sinh hoạt tại một số địa phương và các công trình xây dựng diễn ra dày đặc.

Khi các yếu tố này cộng hưởng trong điều kiện thời tiết bất lợi, ô nhiễm không khí không còn là khái niệm trên các bản tin môi trường mà hiện diện rõ rệt trong từng hơi thở của người dân từ sinh hoạt, sức khỏe đến tâm lý và cả những quyết định đi lại, vui chơi của người dân cũng như du khách.

Ô nhiễm không khí tại Thủ đô Hà Nội đang ở mức báo động.

Bà Thu Trang (30 tuổi, trú tại Tuyên Quang) - một phụ huynh có con nhỏ chia sẻ rằng, gia đình bà có dự định tranh thủ kỳ nghỉ Tết Dương lịch kéo dài bốn ngày để đưa con xuống Hà Nội tham quan, vui chơi, đặc biệt là cho trẻ đến Sở thú Hà Nội.

Tuy nhiên, sau khi theo dõi thông tin về tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, bầu trời xám xịt kéo dài nhiều ngày khiến kế hoạch ấy buộc phải gác lại.

“Chỉ cần ra ngoài một lúc là thấy cổ họng khô rát, đầu óc nặng nề, hít thở rất khó chịu. Trẻ con thì càng nhạy cảm hơn, sức đề kháng còn yếu, rất dễ bị ảnh hưởng. Ngay cả người lớn khỏe mạnh cũng thấy mệt mỏi, uể oải khi phải hít thở bầu không khí này suốt ngày”, bà Uyên chia sẻ.

Theo bà, cảm giác bí bách, ngột ngạt ấy không chỉ gây lo ngại về sức khỏe trước mắt mà còn trở thành rào cản khiến nhiều gia đình phải cân nhắc lại việc di chuyển, vui chơi và trải nghiệm Thủ đô trong những ngày ô nhiễm kéo dài.

Với vai trò là cửa ngõ đón phần lớn khách quốc tế đến Việt Nam, chất lượng không khí của Hà Nội đang đặt ra bài toán lớn về năng lực cạnh tranh điểm đến, cũng như định hướng phát triển bền vững của du lịch Thủ đô.

Trao đổi với Người Đưa Tin, bà Nguyễn Nguyệt Vân Khanh – Giám đốc Ban Tiếp thị Truyền thông Công ty Cổ phần Du lịch Vietravel cho rằng, môi trường đặc biệt là chất lượng không khí ngày càng trở thành yếu tố quan trọng trong quyết định lựa chọn điểm đến của du khách.

Theo bà Vân Khanh, những thị trường quan tâm cao đến sức khỏe và phát triển bền vững rất nhạy cảm với các thông tin về chỉ số AQI, bụi mịn hay nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe khi lưu trú dài ngày.

Việc Hà Nội nhiều thời điểm ghi nhận AQI ở ngưỡng xấu chắc chắn tác động đến tâm lý du khách, đặc biệt là nhóm khách cao tuổi, gia đình có trẻ nhỏ và khách lưu trú dài ngày.

Trong bối cảnh thông tin được cập nhật liên tục trên các nền tảng quốc tế, ô nhiễm không khí có thể trở thành một “rào cản vô hình” nếu không được nhìn nhận và xử lý một cách chủ động, minh bạch và có trách nhiệm.

Bà Nguyễn Nguyệt Vân Khanh – Giám đốc Ban Tiếp thị Truyền thông Công ty Cổ phần Du lịch Vietravel.

Tuy nhiên, đại diện Vietravel cũng cho rằng sức hút của Hà Nội chưa vì thế mà bị lu mờ. Giá trị văn hóa – lịch sử, bản sắc đô thị cùng chiều sâu trải nghiệm vẫn là những lợi thế khiến Thủ đô giữ vị thế đặc biệt trên bản đồ du lịch.

Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc né tránh thực tế ô nhiễm, mà là cách ngành du lịch và doanh nghiệp thích ứng, điều chỉnh sản phẩm và truyền thông để duy trì niềm tin của du khách trong dài hạn.

Trước thực trạng đó, các doanh nghiệp lữ hành buộc phải thay đổi cách tiếp cận trong thiết kế sản phẩm.

Theo bà Nguyễn Nguyệt Vân Khanh, Vietravel đã chủ động điều chỉnh các tour gắn với Hà Nội theo hướng linh hoạt và an toàn hơn như giảm các hoạt động ngoài trời kéo dài, ưu tiên tham quan vào những khung giờ có chất lượng không khí tốt hơn, đồng thời tăng cường các trải nghiệm trong không gian kín như bảo tàng, không gian văn hóa, ẩm thực, nghệ thuật và làng nghề.

Song song với đó, doanh nghiệp đẩy mạnh kết nối Hà Nội với các điểm đến vệ tinh có môi trường trong lành hơn như Ninh Bình, Hòa Bình, Ba Vì hay Tam Đảo. Cách làm này không chỉ giúp phân bổ thời gian lưu trú hợp lý, mà còn tạo ra những hành trình đa dạng, giảm áp lực môi trường cho khu vực đô thị trung tâm.

“Chúng tôi không rút lui khỏi Hà Nội, mà lựa chọn khai thác điểm đến theo hướng bền vững, chọn lọc và có trách nhiệm, đặt trải nghiệm và sức khỏe của du khách làm trung tâm. Đây không phải là giải pháp tình thế, mà là định hướng dài hạn để thích ứng với những biến đổi môi trường ngày càng rõ nét”, bà Khanh nhấn mạnh.

“Điểm đến xanh” - từ khẩu hiệu đến hành động

Những điều chỉnh chủ động từ phía doanh nghiệp cho thấy ô nhiễm không khí không còn là câu chuyện ứng phó riêng lẻ, mà đã đặt ra yêu cầu phối hợp ở tầm hệ thống.

Khi các doanh nghiệp lữ hành linh hoạt thích ứng để bảo vệ trải nghiệm và sức khỏe du khách thì vai trò của cơ quan quản lý nhà nước là tạo khung chính sách, định hướng phát triển và thúc đẩy sự đồng hành của các bên trong tiến trình chuyển đổi xanh của điểm đến.

Từ góc độ quản lý nhà nước, ông Trần Trung Hiếu – Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội khẳng định “điểm đến xanh” không phải là xu hướng nhất thời mà là yêu cầu bắt buộc để bảo đảm phát triển bền vững của du lịch Thủ đô trong bối cảnh áp lực môi trường ngày càng gia tăng.

Theo ông, chất lượng không khí, không gian công cộng và môi trường sống cần được xem là một phần của “hạ tầng du lịch”, có tác động trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của điểm đến, tương tự như hạ tầng giao thông, lưu trú hay dịch vụ.

Ông Trần Trung Hiếu cho biết, thành phố đang tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn giao thông, giảm ùn tắc và từng bước thúc đẩy chuyển đổi phương tiện theo hướng xanh hóa, coi đây là giải pháp nền tảng nhằm cải thiện chất lượng không khí đô thị.

Trong lộ trình này, ngành du lịch đóng vai trò vừa là đối tượng thụ hưởng, vừa là lực lượng đồng hành cùng thành phố thông qua việc khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển taxi xanh, nghiên cứu triển khai xe điện, xe đạp thân thiện môi trường và các mô hình di chuyển phát thải thấp phục vụ du khách.

Bên cạnh các giải pháp trong khu vực nội đô, Hà Nội cũng đang định hướng lại không gian phát triển du lịch theo hướng cân bằng và bền vững hơn.

“Việc đẩy mạnh du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp và du lịch nông thôn không chỉ nhằm giãn mật độ khách khỏi khu vực trung tâm vốn đã quá tải, mà còn là chiến lược dài hạn để đa dạng hóa sản phẩm, kéo dài thời gian lưu trú và giảm áp lực môi trường cho đô thị lõi.

Các khu vực ngoại thành như Sóc Sơn, Ba Vì nơi có lợi thế về cảnh quan tự nhiên và chất lượng không khí đang được định hướng trở thành những không gian du lịch bổ trợ, gắn phát triển du lịch với bảo tồn sinh thái, sinh kế cộng đồng và giáo dục ý thức bảo vệ môi trường”, ông Hiếu nói.

Bụi mịn kèm không khí hanh khô cùng với khói bụi từ phương tiện giao thông tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt với hệ hô hấp của người già và trẻ nhỏ.

Những định hướng nêu trên cho thấy nỗ lực của Hà Nội trong việc tái cấu trúc không gian du lịch không chỉ mang tính ứng phó trước áp lực môi trường trước mắt, mà còn đặt nền móng cho một mô hình phát triển dài hạn, bền vững hơn.

Tuy nhiên, để những định hướng này thực sự trở thành lợi thế cạnh tranh của điểm đến, câu chuyện không dừng lại ở việc phân bổ lại dòng khách hay mở rộng không gian du lịch, mà đòi hỏi một sự chuyển dịch căn bản trong tư duy phát triển du lịch của Thủ đô.

Từ góc nhìn đó, PGS.TS Bùi Hoài Sơn – Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, Hà Nội đang đứng trước một lựa chọn mang tính chiến lược.

Du lịch hiện đại đã chuyển dịch từ “xem cho biết” sang “ở để cảm nhận”, trong đó không khí, môi trường và sức khỏe trở thành những điều kiện tiên quyết.

Nếu tiếp tục tăng trưởng theo chiều rộng, chấp nhận những giới hạn về chất lượng, Hà Nội sẽ khó thu hút được phân khúc khách lưu trú dài ngày, có mức chi tiêu cao, nhóm khách mà Việt Nam đang hướng tới trong chiến lược nâng cao giá trị du lịch.

Từ kinh nghiệm quốc tế, ông nhấn mạnh đã đến lúc cần coi không khí sạch là một “tài nguyên du lịch” là một dạng hạ tầng thiết yếu của phát triển bền vững.

Điều này đòi hỏi tiêu chí chất lượng không khí phải được đặt vào trung tâm của các chiến lược phát triển từ quy hoạch đô thị, giao thông, năng lượng cho đến chiến lược du lịch và công nghiệp văn hóa.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn – Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội.

Khi không khí sạch trở thành lợi thế cạnh tranh nó sẽ được bảo vệ, đầu tư và quản trị như một tài sản chiến lược, chứ không còn là hệ quả đi kèm của tăng trưởng kinh tế.

Xây dựng điểm đến xanh vì thế không thể là nỗ lực đơn lẻ. Đó là một quá trình dài hơi, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp, người dân, du khách và toàn xã hội, trong đó truyền thông và báo chí giữ vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và thúc đẩy thay đổi hành vi.

Khi bầu không khí trở nên trong lành hơn, Hà Nội sẽ giữ chân du khách, đồng thời còn gìn giữ chính bản sắc của một Thủ đô văn hiến, hiện đại nơi đáng sống, đáng đến và đáng ở lâu. Và đó cũng là thước đo rõ ràng nhất cho sự phát triển bền vững của du lịch Thủ đô trong tương lai.

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Tiếp xúc ô nhiễm không khí, chuyên gia cảnh báo gia tăng bệnh về da

Link nội dung: https://www.thegioitiepthivietnam.com/du-lich-thu-do-truoc-rao-can-vo-hinh-tu-o-nhiem-khong-khi-a134293.html