Thẳng thắn, không né tránh, thương hiệu với gần 50 năm lịch sử này đã kể lại hành trình gian nan chống chọi với vấn nạn xâm phạm tài sản trí tuệ và lên tiếng cảnh tỉnh về những lỗ hổng của hệ thống pháp lý hiện hành.
Theo đại diện doanh nghiệp, Nhựa Bình Minh không sinh ra để tranh tụng, nhưng thực tế buộc họ phải trở thành “luật sư bất đắc dĩ” để bảo vệ cái tên đã gầy dựng qua gần nửa thế kỷ. Không ít người tiêu dùng chỉ nhớ đến cái tên “Nhựa Bình Minh”, mà không kiểm tra kỹ nguồn gốc sản phẩm.
Khi sử dụng phải hàng kém chất lượng mang nhãn mác nhái, hậu quả lại đổ về chính doanh nghiệp thật, bằng sự mất mát không chỉ về doanh thu, mà nghiêm trọng hơn là niềm tin của thị trường.
Tình trạng hàng giả, hàng nhái, bao bì sao chép, đăng ký tên thương mại gần giống đã không còn là chuyện cá biệt. Nhiều sản phẩm giả mạo đã bị phát hiện sau khi xảy ra sự cố tại công trình, như rò rỉ hay vỡ ống, để lại hậu quả nặng nề cả về kỹ thuật lẫn uy tín. Đây không đơn thuần là thiệt hại kinh tế, mà là đòn giáng trực tiếp vào vị thế thương hiệu mà doanh nghiệp đã dày công xây dựng.
Trước thực trạng đó, Nhựa Bình Minh đã chủ động thành lập Tổ công tác bảo vệ thương hiệu, phối hợp cùng hãng luật chuyên sâu TAT Law Firm, thực hiện các biện pháp pháp lý quyết liệt.
Doanh nghiệp đã tiến hành giám định tại Viện Sở hữu trí tuệ, gửi đơn khiếu nại đến nhiều cơ quan chức năng, khởi kiện tại tòa án, đồng thời đầu tư hơn 19 tỷ đồng vào công nghệ in lazer chống giả và tăng cường nhận diện qua hệ thống phân phối.
Tuy nhiên, đại diện doanh nghiệp thừa nhận rằng kết quả vẫn chưa tương xứng với những gì đã bỏ ra. Có những trường hợp, dù có kết luận giám định rõ ràng, doanh nghiệp vẫn không được pháp luật bảo vệ hiệu quả.
Có lúc thanh tra đã vào cuộc, đối tượng vi phạm lại né tránh bằng những “kỹ thuật hợp pháp” vô cùng tinh vi. Có những bản án tưởng đã thắng, nhưng rồi lại thất vọng vì sự trì trệ hoặc thiếu quyết đoán của cơ quan thực thi.
Không chỉ tiêu tốn hàng chục tỷ đồng cho quá trình xử lý vi phạm, điều khiến Nhựa Bình Minh lo lắng hơn cả là sự thiếu nhất quán và thiếu thực lực trong việc bảo vệ tài sản trí tuệ tại Việt Nam. Từ một thương hiệu lâu đời, câu chuyện của Nhựa Bình Minh đã trở thành một lời cảnh báo cho toàn hệ thống.
Bởi nếu một doanh nghiệp nổi tiếng còn phải chật vật đi tìm sự bảo vệ, thì hàng chục ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ xoay xở như thế nào trong môi trường cạnh tranh khốc liệt và đầy rủi ro hiện nay?
Tại diễn đàn, Nhựa Bình Minh đã đưa ra bốn kiến nghị chính sách xuất phát từ chính kinh nghiệm thực tiễn của mình.
Thứ nhất, cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống Tòa án chuyên trách về sở hữu trí tuệ, với đội ngũ thẩm phán được đào tạo chuyên sâu, có hiểu biết thực tiễn về đặc thù của các vụ việc liên quan đến tài sản vô hình. Thứ hai, cần mở rộng cơ chế giám định độc lập, tránh tình trạng độc quyền, đồng thời kiểm soát chặt chẽ đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ giám định viên.
LS Mai Thị Thảo, Phó Giám Đốc TAT Law Firm.
Thứ ba, phải xây dựng quy chuẩn định lượng thiệt hại phi vật chất như uy tín thương hiệu và niềm tin người tiêu dùng thay vì chỉ tính toán trên doanh thu bị ảnh hưởng. Cuối cùng, cần tăng cường giám sát đối với lực lượng thực thi, tránh để những cá nhân yếu kém chuyên môn ảnh hưởng đến quyền lực pháp lý quốc gia.
Khép lại bài phát biểu, đại diện Nhựa Bình Minh tuyên bố sẽ kiên quyết theo đuổi việc bảo vệ thương hiệu đến cùng, không chỉ vì quyền lợi doanh nghiệp, mà vì sự trong sạch của thị trường và quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng Việt Nam. Theo ông, nếu một thương hiệu 50 năm mà vẫn bị đánh cắp dễ dàng đến vậy, thì những startup ngày hôm nay sẽ được bảo vệ bằng gì?
Tại diễn đàn, Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Văn Viễn, Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ TP.HCM, nguyên Phó Cục trưởng Cục Sáng chế, cũng đưa ra góc nhìn toàn diện về vai trò của tài sản trí tuệ trong nền kinh tế thị trường.
Ông khẳng định rằng trong khi thế giới luôn nỗ lực chống độc quyền, thì sở hữu trí tuệ lại là lĩnh vực duy nhất được pháp luật cho phép độc quyền vì đó là động lực của sự sáng tạo. Ông dẫn lại lời của cố viện sĩ Trần Đại Nghĩa rằng: “Sáng tạo là cái quyết định sự phát triển của xã hội.” Nhưng để sáng tạo thực sự trở thành động lực, thì quyền sở hữu đối với sáng tạo ấy phải được xác lập và bảo vệ nghiêm túc.
Thương hiệu 50 năm vẫn đi tìm sự bảo vệ.
Theo ông Viễn, ở Việt Nam hiện nay, phần lớn doanh nghiệp vẫn chưa thực sự “giác ngộ” giá trị và quyền sở hữu tài sản trí tuệ. Nhiều doanh nghiệp chưa đăng ký nhãn hiệu, chưa quan tâm đến quyền sở hữu ở thị trường mà mình định mở rộng, thậm chí sử dụng nhãn hiệu chưa được bảo hộ hợp pháp. Đây là những lỗ hổng khiến nhiều thương hiệu Việt bị chiếm đoạt ngay trên sân nhà hoặc mất quyền tại thị trường quốc tế.
Ông cũng kể lại câu chuyện về một thương hiệu nước ngoài bị đại lý tại Việt Nam đăng ký nhãn hiệu trước, sau đó quay lại đòi quyền sở hữu hoặc ra giá mua lại. Dù luật pháp có cơ chế xử lý cạnh tranh không lành mạnh, nhưng việc lấy lại nhãn hiệu trong những trường hợp như vậy thường rất khó khăn và tốn kém, nếu không nói là “mua lại chính cái của mình”.
Đó là lý do vì sao ông kêu gọi các doanh nghiệp phải chủ động xác lập quyền sở hữu trí tuệ cho tài sản của mình, đồng thời kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước phải nâng cấp chính sách, hoàn thiện cơ chế thực thi và đẩy mạnh tuyên truyền nhận thức cho doanh nghiệp. Tài sản trí tuệ là tài sản vô hình, nhưng giá trị và rủi ro của nó là vô cùng thực tế.