Chính phủ vừa trình Quốc hội báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường bộ cao tốc Vinh – Thanh Thủy, tuyến cao tốc được kỳ vọng sẽ mở ra hành lang kết nối chiến lược giữa Việt Nam và Lào, đồng thời bổ góp phần hình thành trục đường bộ cao tốc Đông - Tây, kết nối với các trục dọc gồm: cao tốc Bắc - Nam, đường Hồ Chí Minh, Quốc lộ 1 và đường bộ ven biển.
Theo tờ trình, tuyến cao tốc bắt đầu tại điểm giao với cao tốc Bắc – Nam phía Đông đoạn Diễn Châu – Bãi Vọt (xã Hưng Nguyên, Nghệ An) và kết thúc tại Khu kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy, khu vực cặp cửa khẩu Thanh Thủy – Nậm On trên biên giới Việt Nam – Lào. Với tổng chiều dài khoảng 60 km, toàn bộ dự án đi qua 9 xã gồm Hưng Nguyên, Kim Liên, Đại Huệ, Vạn An, Nam Đàn, Xuân Lâm, Hoa Quân, Sơn Lâm và Kim Bảng.
Dự án được thiết kế quy mô 4 làn xe với bề rộng nền đường từ 22 đến 24,75 m; riêng những đoạn có địa hình phức tạp và các công trình cầu vượt sẽ áp dụng tiêu chuẩn 6 làn xe, bảo đảm vận hành tốc độ thiết kế 100 km/h ở các đoạn thuận lợi và 80 km/h ở khu vực khó khăn.
Tổng mức đầu tư sơ bộ gần 24.000 tỷ đồng bao gồm chi phí xây dựng, thiết bị, giải phóng mặt bằng, tái định cư cùng chi phí dự phòng. Chính phủ đề xuất triển khai theo hình thức đầu tư công, đồng thời tính toán phương án thu hồi vốn Nhà nước sau khi tuyến đường đi vào khai thác.
Để phù hợp quy định pháp luật và tháo gỡ nút thắt mặt bằng, Chính phủ đề xuất tách dự án thành 10 dự án thành phần, trong đó phần chính liên quan đến xây dựng tuyến cao tốc có tổng mức đầu tư hơn 21.000 tỷ đồng, còn lại là các dự án giải phóng mặt bằng tại 9 xã đi qua.
Tuyến đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy có khoảng 20 km cuối tuyến đi qua địa hình rất khó khăn, với độ dốc dọc và dốc ngang lớn, nhiều đoạn nằm trong khu vực rừng phòng hộ nên phải thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, đồng thời xây dựng nhiều cầu cạn có trụ cao trên 50 m. Điều kiện tiếp cận mặt bằng, vận chuyển vật liệu và tập kết thiết bị tại khu vực này được đánh giá là "rất khó khăn".
Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất và trình Quốc hội cho phép Dự án áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù như: không phải thẩm định, đánh giá nguồn vốn và khả năng cân đối vốn theo quy định của Luật Đầu tư công; cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu toàn bộ các gói thầu thuộc Dự án (trình tự, thủ tục chỉ định thầu thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu)...
Theo kế hoạch, nếu được thông qua, dự án sẽ được phê duyệt chủ trương trong năm 2025, hoàn tất báo cáo nghiên cứu khả thi vào quý II/2026, khởi công vào quý III/2026, cơ bản hoàn thành trong năm 2028 và đưa vào vận hành từ năm 2029.
Nghệ An từng là tỉnh có diện tích rộng nhất Việt Nam, nhưng sau đợt sáp nhập tỉnh, tỉnh Lâm Đồng hiện giữ vị trí này với diện tích 24.233,07 km2. Hiện nay, Nghệ An đứng thứ 4 về diện tích với khoảng 16.490 km2.
